Ik laat regelmatig een ontwerp printen op een lap stof, om er vervolgens een kledingstuk of kussenhoes mee te maken. Maar zijn deze prints wel duurzaam, goed voor mens en milieu?
Een katoenen of viscose stofje voelt veel aangenamer op de huid dan polyester. Een kussen gemaakt uit “velvet” (fluweel, meestal van polyester vezels) is comfortabeler dan eentje van “canvas” uit katoen. Om maar te zeggen: meestal kies je het materiaal in functie van het doel. Maar is het niet mogelijk om functionaliteit en duurzaamheid te verzoenen? Zijn er textielprintbedrijven waar je voldoende keuze in stofsoorten hebt én die aandacht geven aan het duurzaamheidsvraagstuk?
Sommige naaisters (m/v) zweren bij “natuurlijke stoffen”, waarmee ze dan katoen of wol bedoelen. De meeste textielprintbedrijven bedrukken geen wol, dus dan ben je beperkt tot katoen, of eventueel viscose. Maar is die keuze voor natuurlijke vezels ook beredeneerd, of klinkt het gewoon beter? Natuurlijk betekent niet noodzakelijk duurzaam.
Natuurlijk is niet altijd duurzaam…
Vooral het waterverbruik bij de katoenteelt is problematisch. Voor één kilo katoen is er ongeveer 10.000 liter water nodig! Verder is het intensieve gebruik van insecticiden in de katoenteelt schadelijk voor het milieu en voor de arbeiders. Katoen kan biologisch geteeld worden, waarbij minder insecticiden nodig zijn. Maar het waterverbruik blijft een groot probleem…
Viscose en bamboe zijn alternatieven die bij de teelt minder water nodig hebben. Viscose is gemaakt op basis van (eucalyptus)hout. Maar wanneer het hout niet van duurzaam beheerde plantages komt, zit je al bij de bron met een vergelijkbaar probleem als bij katoen. Het ongecontroleerd kappen van bomen of het overdreven waterverbruik tijdens de katoenteelt – wat is erger?
Soms is polyester wel duurzaam
Polyester vezels zijn PET-vezels. “Plastic” dus. Hoe duurzaam kan plastic zijn? Denk aan de impact van de olie-industrie op het milieu (en een grondstof van PET is olie…) en aan microplastics die tijdens het wassen in het milieu terecht komen.
Maar… polyester textiel hoef je niet heet te wassen, dus spaar je energie. Bovendien is recyclage van polyester vrij eenvoudig. Ook is het een sterk materiaal, bijvoorbeeld voor outdoor textiel heel geschikt omdat het langer meegaat. Fast fashion én polyester is dubbel verkeerd, maar polyester is niet altijd de foute keuze, je kan bijvoorbeeld ook voor gerecycleerd polyester gaan.
Zijn de inkten wel duurzaam?
Wanneer je textiel gaat bedrukken, gebeurt dat natuurlijk met inkt. En hoe duurzaam is die? De meeste bedrijven gaan er prat op dat hun inkten duurzaam zijn. De pigmenten zijn op waterbasis, en bij meerdere textielprintbedrijven vind ik daarvoor een OEKO-TEX Standard 100-label. Dat label betekent dat het eindproduct getest is op schadelijke stoffen en veilig is voor de mens. Zo bevat het geen zware metalen. Het grootste argument pro is evenwel dat een textielprinter letterlijk zoals een inkjet printer werkt: je gebruikt alleen die inkt die je op het textiel wil printen, er is geen “verfbad” en dus geen restafval.
Print on demand
Alle printbedrijven in “mijn” context printen on demand, in kleine oplages en met vrij korte levertermijnen. Kleine oplages zijn niet zo kostenefficiënt, dus je betaalt daar een prijs voor. Maar in principe is het wel duurzaam: je laat enkel printen wat je nodig hebt, wanneer je het nodig hebt. Ook daar kunnen uiteraard kritische vragen bij gesteld worden. Hoe zit het met het transport – toch een groot duurzaamheidsprobleem – wanneer je vele kleine bestellingen verstuurt? Wat met afgekeurde prints – bij kleine oplages heb je ongetwijfeld relatief vaak dat probleem? Sommige bedrijven hebben daar over nagedacht, andere eigenlijk niet.
Labels en certificering
Bij textielprintbedrijven wordt vooral geschermd met het GOTS-label en het OEKO-TEX Standard 100-label. Vreemd genoeg zijn er ook bedrijven die schijnbaar veel aandacht schenken aan duurzaamheid, maar deze labels niet kunnen voorleggen…
Het GOTS-label is misschien nog het interessantste: dit label garandeert dat de stoffen bestaan uit minimum 70% biologisch geteelde vezels, en dat de stoffen geproduceerd zijn met aandacht voor ecologische én sociale criteria. Je vindt meer info op https://global-standard.org/the-standard
Het OEKOTEX Standard 100 label zegt eigenlijk vooral dat het bedrukte textiel niet schadelijk is voor de mens, en bijvoorbeeld geschikt is om babykleding mee te maken. Het zegt zo niet echt veel over duurzaamheid in bredere zin. Er zijn andere OEKO-TEX-labels (zoals STeP en Made In Green) die ook breder naar duurzame productie kijken. Maar de textielprintbedrijven waar ik mee werk, hebben die bredere garanties niet. Meer info over OEKO-TEX vind je hier: https://www.centexbel.be/nl/certificatie/oeko-tex-certificatie
On demand textielprints in Europa
House Of U
Deze Nederlandse textielbedrukker is duidelijk bezig met duurzaamheid. Al op de homepagina https://www.houseofu.com/nl/ hebben ze het over duurzame mode en hoe hun bedrijf daartoe kan bijdragen. De argumenten die ze aanhalen (zoals print on demand dat minder afval produceert en watergebaseerde, niet schadelijke inkten) zijn standaard in de branche. Niet zo standaard is het GOTS-label en het GRS-label (voor gerecycleerde stoffen) dat ze kunnen voorleggen voor enkele textielsoorten. Ze communiceren hier ook duidelijk over, zowel via afzonderlijke artikels (bv. https://www.houseofu.com/nl/gots/) als via de uitgebreide stoffencatalogus waar je makkelijk kan kiezen voor “eco-stoffen”, waaronder een variatie aan viscose-stoffen. Jammer dat House Of U relatief duur is, duurzaamheid komt duidelijk met een prijs.
CottonBee
Ook CottonBee, een Poolse firma, zet sterk in op duurzaamheid in haar communicatie. Ze presenteren zich op hun homepagina (https://ctnbee.com/en) als “made to measure textile printing for sustainable brands” en als “green printing technology”. Ze hebben zelfs een heus eco statement gepubliceerd: https://ctnbee.com/en/sustainability . Ze zijn GOTS-gecertificeerd, planten bomen, en beloven geen enkel stukje stof (denk aan misprints) zomaar weg te smijten. Dit bedrijf biedt bovendien betaalbare prints aan. What’s not to like…
Spoonflower
Spoonflower is de meest bekende in de branche van on demand textielprinters. Het Amerikaanse bedrijf heeft een afdeling in Duitsland en is dus ook op de Europese markt actief. Met regelmatige promoties en een grote community kan je hen niet negeren. Ze zetten ook in op duurzaamheid (https://grow.spoonflower.com/sustainability/) maar hebben geen GOTS- of OEKO-TEX-label dat hier garanties biedt. Ze zijn hier vrij open over, in de FAQ kan je bijvoorbeeld lezen dat ze zo’n label wel ambiëren, maar voorlopig nog niet behaald hebben. Voor zo’n groot bedrijf is het toch teleurstellend.
DesignOnTextile
DesignOnTextile is de enige Belgische textielprinter in het lijstje, en alleen al daarom zou ik geneigd zijn hen te steunen. Jammer genoeg is hun website (https://www.designontextile.com/) niet zo gebruiksvriendelijk. Duurzaamheid is ook niet aan de orde, ze hebben het er nergens over. Geen greenwashing, of gewoon niet groen? Een argument pro? Het is het enige bedrijf (in mijn lijstje) dat betaalbare prints op viscose levert, een duurzamer alternatief voor katoen.
Muze.lv
Wil je veel keuze in textielsoorten, dan is Muze een interessante optie. Hun prijzen zijn laag, ze hebben veel keuze, en bieden heel persoonlijke service. Ze bieden ook textiel van bamboevezels aan, wat dankzij de juiste certificering een goed alternatief voor katoen kan zijn. Die labels zijn hier jammer genoeg niet altijd duidelijk: bij veel stoffen vind je het OEKO-TEX Standard 100-label, en ze vermelden (https://muze.lv/fashion-fabric-printing ) ook het GOTS-label voor sommige stoffen. Maar in de catalogus is het zoeken naar deze eco-stoffen: ze zetten hier eigenlijk niet hard op in. De transportkosten zijn ook relatief hoog, maar misschien is dat wel fair: importeren vanuit Letland naar België is niet zo duurzaam.
Conclusie
In de textielprintbranche is duurzaamheid meer dan een modewoord. De aard van hun activiteiten trekt klanten aan die belang hechten aan ethisch en duurzaam ondernemen. Wie textiel zegt, denkt al snel aan ethische en ecologische problemen, en daardoor is de focus op de duurzame aspecten extra belangrijk. Sommige bedrijven zetten hier duidelijk harder op in. Een grote speler zoals Spoonflower heeft zeker lessen te leren van een lokale trendsetter als House Of U.
